انقلاب اسلامی و انقلاب مشروطه

ساخت سیاسی ایران در یک قرن گذشته شاهد دو انقـلاب مردمـی و گـسترده بـوده اسـت. هـر دو انقلاب تاثیر ات عمیق و بلندمدتی بر مناسبات اجتماعی – اقتصادي و سـاختار سیاسـی کـشور بـر جـاي گذارده اند. انقلاب مشروطه در نخستین دهه این قرن و انقلاب اسلامی در دهه هاي پایانی آن به وقـوع پیوست. از انقلاب مشروطه قریب به یک قـرن و از انقـلاب اسـلامی بـیش از سـی سـال از وقـوع آن می گذرد. به وضوح مشخص است که نخبگان(اعـم از روشـنفکران و فقهاي دینی) در هر دو انقلاب نقش برجسته اي داشته اند. این نخبگان با توجه به زمانه و عصري که در آن زندگی می کرده اند، از طریق آثار، افکار و کـنش هایـشان نقـش جهـت دهنـده و هـدایت کننـده اي در تحولات اجتماعی – سیاسی کشور داشته اند. بررسی و مقایسه این انقلاب ها نشان دهنده این است که اندیشه سیاسی نخبگان هـر دو انقـلاب در مورد مبـارزه بـا اسـتبداد شـاهی، قانون گرایی و آزادي خواهی داراي تشابه می باشد در حالی که اندیشه سیاسی نخبگان ایـن دو انقـلاب در مواردي همچون ایدئولوژیک کردن دین، طرح حکومت دینی یـا حکومـت مـشروطه، توجـه بـه مقولـه عقب ماندگی جامعه ایرانی داراي تفاوت هستند.