از انقراض حكومت ساسانی تا پايان قرن سوم هجری «ادبيات پهلوی در سه قرن اول هجری»

چنانكه مي دانيم زبان رسمي و ادبي ايران در دوره ساساني لهجه پهلوي جنوبي يا پهلوي پارسي بود. اين لهجه در دربار و ادارات دولتي و حوزه روحاني زرتشتي چون يك زبان رسمي عمومي به كار مي رفت و در همان حال زبان و ادب سرياني هم در كليساهاي نسطوري ايران كه در اواخر عهد ساساني تا برخي از شهرهاي ماوراءالنهر گسترده شده است، مورد استعمال داشت. پيداست كه با حمله عرب و بر افتادن دولت ساسانيان به رسميت و عموميت لهجه پهلوي لطمه‏اي سخت خورد ليكن به هيچ روي نمي توان پايان حيات ادبي آن لهجه را مقارن با اين حادثه بزرگ تاريخي دانست چه از اين پس تا ديرگاه هنوز لهجه پهلوي در شمار لهجات زنده و داراي آثار متعدد پهلوي و تاريخي و ديني بوده و حتي بايد گفت غالب كتبي كه اكنون به خط و لهجه پهلوي در دست داريم متعلق به بعد از دوره ساساني است